در استان البرز تعداد 23 مرکز علمی و دانشگاهی تعریف شده است. کرج به دلیل نزدیک بودن به پایتخت و جوانی جمعیت، از نظر علمی و دانشگاهی پیشرفت‌های قابل قبولی داشته است. وجود شهرک‌های صنعتی و کارخانه‌های مختلف باعث شده کل استان از نظر اقتصادی، دانشگاهی و تکنولوژی به یکی از استان‌های مهم کشور تبدیل شود. بر اساس آخرین آمار، 52 هزار شرکت دانش‌بنیان در استان البرز وجود دارد که در رشد صنعتی و علمی استان مهم‌ترین و بیشترین سهم را دارند.

برخی از مهم ترین مراکز علمی و آموزشی استان البرز به شرح زیر هستند:
•    دانشگاه آزاد اسلامی واحد کرج
•    دانشکده فنی سما واحد کرج
•    پردیس کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه تهران
•    دانشگاه خوارزمی
•    دانشگاه هنر
•    دانشگاه محیط زیست
•    دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی و درمانی البرز
•    دانشگاه جامع علمی - کاربردی
•    دانشگاه علمی کاربردی فرهنگ و هنر البرز
•    دانشگاه علمی کاربردی شهرداری کرج
•    دانشگاه علمی کاربرد مرکز تربیت مربی
•    دانشگاه علمی کاربردی قند کرج
•    دانشگاه علمی کاربردی داروگر
•    دانشگاه پیام نور
•    پژوهشگاه مواد و انرژی
•    مرکزتربیت مربی سازمان آموزش فنی و حرفه‌ای کشور
•    سازمان سنجش آموزش کشور
•    مرکز تحقیقات کشاورزی و پزشکی هسته‌ای کرج
•    مؤسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر
•    مؤسسه تحقیقات واکسن و سرم سازی رازی حصارک
•    مجتمع تولیدی، تحقیقاتی انستیتو پاستور ایران
•    مؤسسه تحقیقات علوم دامی کشور
•    مؤسسه تحقیقات خاک و آب
•    مؤسسه آموزشی و فرهنگی سلمان فارسی(ره)
•    مرکز فضایی ماهدشت
•    مرکز مطالعات خلیج فارس
•    مرکز تحقیقات فضایی (مجتمع دانشگاهی هوا فضا)
•    مؤسسه استاندارد و تحقیقات صنعتی ایران
•    پژوهشکده توسعه صنایع شیمیایی ایران
•    مؤسسه تحقیقات و آموزش مدیریت (وابسته به وزارت نیرو)
•    معاونت آب و خاک وصنایع (وابسته به وزارت جهاد کشاورزی)
•    مرکز پژوهشهای کاربردی سازمان زمین‌شناسی
•    دانشکده پزشکی گلشهر
•    مرکز تربیت مربی و پژوهش‌های فنی و حرفه‌ای
•    مرکز آموزش عالی امام خمینی (وابسته به وزارت جهاد کشاورزی)
•    مرکز تربیت معلم حکیم ابوالقاسم فردوسی فردیس
•    مرکز آموزش عالی علمی و کاربردی جهاد دانشگاهی شعبه کرج
•    آموزشکده فنی و حرفه‌ای پسران کرج (شهید بهشتی)
•    آموزشکده فنی و حرفه‌ای دختران کرج (هفده شهریور)
•    مرکز آموزشی اسوه
•    دبیرستان و پیش دانشگاهی نمونه دولتی دخترانه شهید بهشتی
•    دبیرستان و مرکز پیش دانشگاهی البرز
•    دبیرستان و مرکز پیش دانشگاهی دهخدا
•    دبیرستان و مرکز پیش دانشگاهی شهید رجایی
•    مرکز آموزشی شهید سلطانی کرج (تیزهوشان کرج، دفتر سازمان ملی پرورش استعدادهای درخشان)
•    مؤسسه آموزش عالی رسام کرج
 

برخی از مهم ترین ظرفیت های علمی و تحقیقاتی کرج:

• تحصیل حدود ۱۳۰ هزار دانشجو در مراکز آموزش عالی و پژوهشی
• حضور حدود ۲۵۰۰ عضو هیات علمی
• وجود ۳۵ مرکز تحقیقاتی و پژوهشی ملی در استان
• وجود ۵۵ مرکز آموزش عالی در استان
• وجود ۳۵۰۰ واحد صنعتی و ۱۵۰ برند ملی
• دارا بودن ۲۵ شهرک، منطقه و ناحیه صنعتی
• حضور ۲ پارک علم و فناوری در استان به همراه ۱۰ مرکز رشد مشترک، همکار و مستقل
• قطب تولید محصولات پروتئینی و محصولات باغی و صنایع دارویی، خودرویی و...

در استان البرز مجموعا 23 مرکز علمی و دانشگاهی شامل ( 1 دانشگاه دولتی، 1 دانشگاه علوم پزشکی، دانشگاه آزاد اسلامی، دانشگاه پیام نور، موسسه غیر انتفاعی و سازمان تحقیقات کشاورزی ) مستقر می باشد. قدمت برخی دانشگاه‌های البرز بیش‌از ۹۰ سال است. پردیس کشاورزی دانشگاه تهران و دانشگاه‌ خوارزمی نمونه‌ای از دانشگاه‌های استان البرز هستند که شهرت و اعتبار زیادی دارند. برخی اطلاعات جزئی از دانشگاه‌های کرج به شرح زیر است:

دانشگاه علوم پزشکی البرز

دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی البرز یک دانشگاه علوم پزشکی در شهر كرج واقع در استان البرز است. این مرکز با نام دانشکده علوم پزشکی کرج به عنوان یکی از زیرمجموعه‌های دانشگاه علوم پزشکی ایران در سال ۱۳۸۶ با ۶ رشته کاردانی در شهر کرج تاسیس و آغاز به کار نمود. در سال ۸۹ و پس از ادغام دانشگاه علوم پزشکی ایران با دانشگاه علوم پزشکی تهران، دانشکده علوم پزشکی کرج از دانشگاه مادر منفک و به‌ صورت مستقل به فعالیت خود ادامه داد. در نهایت این دانشکده به موجب مصوبه شورای گسترش دانشگاه‌ها در سال ۱۳۹۰، به دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی البرز ارتقا یافت و متولی امور بهداشتی، درمانی و آموزش پزشکی در استان البرز گردید. هم اکنون این مرکز شامل 6 دانشکده آموزشی فعال به همراه  18 بیمارستان و مرکز پزشکی، آموزشی و درمانی می باشد که در آن بیش از 7200 دانشجو در حال تحصیل و همچنین 215 استاد و عضو هیئت علمی در آن مشغول به فعالیت می باشند. تاکنون 1281 مقاله علمی داخلی و 2083 مقاله ISI از این مرکز در نشریات و همایشهای داخلی و خارجی منتشر شده است.

دانشگاه آزاد

دانشگاه آزاد اسلامی واحد کرج یک دانشگاه آزاد در شهر کرج واقع در استان البرز است. این مرکز در سال 1363 با هدف بالا بردن و ارتقاء سطح علمی و رفع نیازهای فنی کشور تأسیس و فعالیت آموزشی خود را با 7 رشته آغاز نمود. در حال حاضر دانشگاه آزاد کرج با بهره مندی از فضای وسیع آموزشی و پژوهشی و نیز حضور اساتید برتر کشور به همراه ایجاد مراکز پژوهشی و آزمایشگاه‌های تخصصی؛ توانسته به عنوان یکی از واحدهای برتر دانشگاه‌های آزاد اسلامی شناخته شود. هم اکنون این مرکز شامل 13 دانشکده به همراه آموزشکده عالی سما و 4 مرکز تحقیقاتی می باشد که در آن بیش از 43000 دانشجو در حال تحصیل و همچنین 700 عضو هیئت علمی در آن مشغول به فعالیت هستند. تاکنون 7595 مقاله علمی و 2920 مقاله ISI از این مرکز در نشریات و همایشهای داخلی و خارجی منتشر شده است.

پارک علم و فناوری البرز

پارک علم و فناوری البرز به منظور توسعه فناوری و تجاری سازی دانش در یکصد و دومین جلسه هیات امنای جهاد دانشگاهی مورخ ۱۳۸۶/۰۸/۰۹ تصویب شد و از ابتدای سال ۱۳۸۷ فعالیت رسمی خود را آغاز نمود. پارک علم و فناوری البرز با قرار گرفتن در قطب علم و فناوری کشور و دارا بودن امکانات فراوان و زیرساخت‌های مناسب، ضمن ارائه خدمات متنوعی از قبیل استقرار، مشاوره، بازاریابی و تجاری سازی محصولات و خدمات، برگزاری رویدادهای کارآفرینی و دوره‌های آموزشی، ارائه تسهیلات و... جهت واحدهای فناور عضو پارک و مستقر در استان، با ایجاد فضای مناسب به منظور بهره‌مندی بنگاه‌های کوچک و متوسط از قوانین حمایتی، معافیت‌ها و خدمات پشتیبانی متمرکز، موجبات توسعه کارآفرینی و تجاری‌سازی نتایج تحقیقات دانشگاهی و توسعه اشتغال و تولید داخلی را فراهم می‌سازد.
پارک علم و فناوری البرز علاوه بر امکان فعالیت شرکت های کوچک و متوسط دانش بنیان و کارآفرین در یک محیط اقتصادی ، بستر لازم را جهت انتقال و توسعه فناوری تولید با ارزش افزوده بالا ، جذب سرمایه‌گذاری خارجی و ورود کارآفرینان و واحدهای صنعتی به بازارهای ملی و جهانی را فراهم می نماید.
ظرفیت‌های علمی و تحقیقاتی با برندهای ملی در استان باعث شده ، استان البرز «قطب علم و فناوری» کشور خوانده شود به همین منظور  ضرورت توجه به پتانسیل‌های علمی این استان را چند برابر مضاعف می‌سازد.

پردیس کشاورزی دانشگاه تهران

دانشکدگان کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه تهران (نام سابق: پردیس کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه تهران، مجموعه‌ای از دانشکده‌های وابسته به دانشگاه تهران در کرج است که بیش از صدسال قدمت دارد، به طوری که از دانشگاه مادر خود یعنی از دانشگاه تهران نیز، کهن‌تر است! این مجموعه توسط مصطفی قلی بیات پایه‌گذار کشاورزی نوین ایران، تأسیس شد. این دانشکدگان پس از دانشکدگان مرکزی (واقع در تهران، میدان انقلاب) بزرگترین دانشکدگان دانشگاه تهران است که از هر لحاظ در میان مجموعه‌های مشابه برترین است.

این دانشکدگان نخستین و قدیمی‌ترین مدرسه عالی کشاورزی و منابع طبیعی در ایران بوده‌است و هم‌اکنون رتبه نخست را در میان همه مراکز آموزش عالی کشاورزی و منابع طبیعی داراست و مرکز و قطب علمی، آموزشی و پژوهشی کشور در زمینه کشاورزی و منابع طبیعی است. اکنون این دانشکدگان، ۴ دانشکده دانشگاه تهران را در خود جای داده‌است. لازم به ذکر است که در سال ۱۴۰۰ عناوین پردیس‌های فنی، هنر، ابوریحان، فارابی، کشاورزی و... که از آن دسته از مجموعه‌های دانشگاهی دانشگاه تهران هستند که پذیرای دانشجویان نوبت روزانه (آموزش رایگان) محسوب می‌شوند؛ همگی به «دانشکدگان» تغییر یافتند تا میان این مجموعه‌های دانشگاهی روزانه با پردیس‌های بین‌المللی و خودگردان (برای دانشجویان شهریه‌پرداز) دانشگاه تهران، تمایز ایجاد شود. لذا از آن تاریخ، پردیس کشاورزی و منابع طبیعی نیز که مجموعه‌ای از دانشکده‌های دانشگاه تهران است؛ به دانشکدگان کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه تهران تغییر نام یافت.

دانشگاه خوارزمی

پردیس کرج با مساحت ۲۷۰ هکتار در منطقه حصارک (منتهی‌الیه غربی شهر کرج) که عملیات احداث آن از سال ۱۳۵۵ آغاز شد. این پردیس دارای منازل سازمانی استادان و کارکنان، ۲۳ بلوک خوابگاه دانشجویی، استخر سرپوشیده، مجتمع ورزشی، ساختمان مرکزی، ساختمان دانشکده‌هاست. کلنگ احداث کتابخانه مرکزی و سالن همایشهای دانشگاه نیز در این پردیس در بهمن ۱۳۸۷ زده شد.

به طور کلی کرج از لحاظ علمی جایگاه ممتازی دارد. نزدیکی به پایتخت باعث شده بسیاری از جوانان برای ادامه تحصیل به این استان مراجعه کنند. حضور مراکز صنعتی، جذابیت‌های تحصیلات عالی را برای جوانان استان بیشتر کرده و از طرفی حضور جوانان مشتاق علم می تواند به رشد صنعتی استان کمک کند.
باید اشاره کرد با سرمایه‌گذاری بر توسعه علمی استان، میتوان آینده‌ی درخشان‌تری برای جایگاه صنعتی استان متصور شد.

​

​